Λαμπάρδος

Επώνυμο δύο ζωγράφων από την Κρήτη. 1. Εμμανουήλ (16ος-17ος αι.). Ένας από τους πιο γνωστούς ζωγράφους της Κρητικής Σχολής, που εργάστηκε στην Κρήτη στα τέλη του 16ου και κατά την πρώτη πεντηκονταετία του 17ου αι., όπως εικάζεται από έργα του χρονολογημένα μεταξύ 1593 και 1647. Ήταν ζωγράφος φορητών εικόνων, που διακρίνονταν για την τεχνική τους αρτιότητα τόσο στην κατασκευή όσο και στην εκτέλεση, οι οποίες πιθανολογείται ότι γνώρισαν μεγάλη διάδοση. Η τέχνη του χαρακτηρίζεται από συντηρητισμό, ο οποίος μπορεί όμως να εκληφθεί ως συνειδητή αντίδραση στις νεωτεριστικές τάσεις που εκδηλώνονταν στα έργα του Μιχαήλ Δαμασκηνού ή του Γεωργίου Κλότζα, ζωγράφων της προηγούμενης γενιάς. Στα πιο γνωστά έργα του συμπεριλαμβάνονται ο Επιτάφιος του Βυζαντινού Μουσείου, οι εικόνες του στο Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας αλλά και πολλές άλλες που βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές, σε εκκλησίες και σε μοναστήρια, στην Ελλάδα, στη Δαλματία και στην Ιταλία. Στη θεματολογία των έργων του δεν υπήρξε δημιουργικός καλλιτέχνης. Εκτός από τις συνηθισμένες εικόνες της Παναγίας και άλλων αγίων, στις λίγες εικόνες με κάπως ασυνήθιστες παραστάσεις αντιγράφει παλαιότερες εικόνες γνωστών ζωγράφων· για παράδειγμα, στη Σταύρωση του Π. Λοβέρδου έχει πρότυπο μια πολυπρόσωπη Σταύρωση του Ανδρέα Παβία (περ. 1500), που βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη, ενώ στην Προσκύνηση των Μάγων της συλλογής Ανδρεάδη δανείζεται θέματα από τη γνωστή εικόνα του Μιχαήλ Δαμασκηνού στο Ηράκλειο. Στα έργα του αυτά, τα ιταλικά στοιχεία, καθώς έρχονται μέσω τρίτου, αδυνατίζουν και αφομοιώνονται. Η σημασία του έργου του Λ. είναι διπλή: από τη μια πλευρά η τέχνη του όφειλε να ανταποκριθεί στην καλαισθησία μιας ορισμένης πελατείας που ανήκε στη μεγαλοαστική κοινωνία των πόλεων της Κρήτης και, από την άλλη, με το παράδειγμά του έστρεψε την κρητική ζωγραφική προς τη συντήρηση και τον ακαδημαϊσμό. Συνεχιστής του θεωρείται ο Εμμανουήλ Τζάνες. 2. Πέτρος (τέλη 16ου – αρχές 17ου αι.). Στα έργα του χρησιμοποίησε αυστηρά τη βυζαντινή τέχνη με ελαφρά ιταλίζουσα απόκλιση στις κινήσεις των προσώπων. Σώζονται δύο φορητές εικόνες του, μία του Ιησού στον ναό της Παναγίας στην Παλαιοχώρα της Κέρκυρας και άλλη του Ιωάννη του Πρόδρομου στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας.